Huchukmarkap visitan - V

“Catalina, ñataq kunallan sara chakrapiqa chay millaypaq kuruta millpuqta rikurqayki. Ichapas ‘mana pipas qawawanchu’ ñispach ñinki. Mana ña añaschu kanki. Imanaspataq chayhinata ruranki? Churinchik rikuspaqa ‘manam chay zamba mamaychu’ ñinmanchá. ‘Añaschá’ ñispa ñinmanchá. Kay cabeza de doctrina llaqtapiqa wiñay llamkayta maskaspapas mana imatapas tarinichu. Runakunam ñinku: ‘pich chay machu zambo? maymantach hamunman? justiciamantachu ayqimun? chay sipasri manam churinchu; chiqan yayankunata wañuchispach suwarqanku’ ñispa ñinku.”
“Kaymi paqarisqay llaqtaqa. Chay palaciohina hatun wasiri wasiymi karqan.”
“Catalina, qunqarqankichu? Mana ñam huiracochap churinchu kanki. Zamba payam kanki! Chay wasiman yaykuptiykiqa allquwanmi mitkachisunki.”
Catalinaqa waqayta qallarirqan. Hinaptinmi Cipriano anchispa upallarqan. Qunqayllamanta Catalina kusikuspa asirirqan.
“Chay ‘ayqiychik’ ñiq waynari kunankama wiñay yanapawanchik. Manachu Luisapaq allin qusa kanman? Yachaq alli sunquyuq waynam. Kay llaqtaykama ñuqanchikwan waki purimurqan. Mana yanapawaptinchikqa Inquisiciónpa wataywasinpi kunan kachwan karqan. Imañinkitaq?”
“Manam payman sunquchu kani. Imapaqtaq yanapawarqanchik? ‘Churiyta llullachiyta munan’ ñini.”
“Imaraykum chayta ñinki? Marcelo sutiyuq kaspa expósito kaspapas chayhinata yuyanki. Llaqtamasiyki Marcelo awqaykip churin kaspapas allin waynahina rikchan. Conventopi uywasqanrayku manam yayanta riqsirqanchu.”
“Mamanri chay qari llullachiq warmi-ari riqsikurqan.”
“Wawa kaptinsi mamanpa yanasanqa conventop punkunpi saqirirqan.”
“Maman rikurimuptin…”
“Maman, qampa ñawpaq kaq warmiyki, wataywasipi wañurqan, mana ñam rikurimunqachu!”

“Fray Diego, qamqa ñiwarqanki ‘hawapacha mundota riqsinayki’ ñispa. Ñuqataq ‘tukuy muyupachantinmi librokunapi kan’ ñispa yuyachkarqani. Kunan yachani: convento hawapiqa huk kawsay kanmi, manam librokunallapiqa kusikuy tariyta atinichu. Ima musuq yuyaytaq sunquypi paqarin? Chay Luisa sutiyuq sipasri… imaraykutaq tukuy punchaw payllata yuyarini? Yayanqa ñiwarqan ‘mana munanichu sipas churiywan rimanakunaykita.’ Ima mana allitataq rurarqani? Paykunata yanaparqani ‘ayqiychik’ ñispa.”
Marcelo llaki-llakispa Luisapaq takinta takirqan:

‘Sacha sacha ukupim
ñanniyta pantarqani
Maypim pakakunki,
kachachachaq quyllur?

Kita sunqullayta
kancharichipuway!
Maypim pakakunki,
llipya-llipyaq quyllur?

Wiñay qayachkayki
ñanta purikuspa.
Hanaq pachañiqpi
Ñawiy maskasunki.

Hanaq pachañiqpi
Qamta maskachkaptiy
Yana puyullatam
Chaypi rikuchkani.

Marcelo putikuspa huk musuq takinta takirqan:

‘Wakcha wamra sunquypi
Pisqup takin-ari
Kusichiwaqmi karqan.

Wayllapi purikuptiy
Intip rupasqanpas
Quñichiwaqmi karqan.

Tukuy kusikuyniyqa
kunan chinkaripusqam
Qammanta rakirisqa.

Yana pukutay-ari
intita pakachiqmi
Qammanta rakirisqa.

Chiri llantupitaqmi
sapallay purikuni
Qammanta rakirisqa’.

“Llaqtamasiyá, ñataq muchuypacha llaqtanchikman chayamuchkan. Achka runam don Diegop churin Catalinap ayanta ñawpaq kaq wasinpa sichpanpi rikuqmi. Tukuyninchik yachanchik, Catalina conventoman yaykunanpaq kaspapachalla tíap wasinmanta chinkarisqata. Maman Luisari Inquisiciónpa taripasqan karqan runap ‘wawaykita wañuchinki’ ñiq chatasqanmanta. Kanankamari ña utichanakusqa chay mamanqa huchuylla chukllapi llaqtap hawanpi tiyan. Yaqa ñawsayasqam sapallan tiyan.”
“Imahinataq yachanki chay Catalinap ayan kasqanta?”
“Catalina chinkarisqan pachapi iskaychunka watayuq sipas karqan. Ña iskaychunka watamanta rikurispam iskaychunka watayuq sipashinaraq rikchan. Rikurispas sapa kuti zamba payawan wakilla chayamun.”
“Manachu chaqay zamba hechicera kanman?”
“Pich yachanman?”
“Ay Dios, muchuypacham qayllaykamuchkan!”