Kurakap churin - IV

“Rosa mana ñam kaypi tiyanchu. Yayanpa paninpa wasinmanmi kutipurqan. Chay qanimpam kurakap churinqa wasiykuman hamuspa doña Rosaman willarqan ‘huchasapam kanki’ ñispa. Chaymantam paypura qaparinakuspa anyanakurqanku. Mama Rosata ñakaspam kurakap churinqa ripurqan.

mama Rosaqa unquyta qallarispa puñuna sawapi sirirqan. Hatun unquywan kaspam rupachkaqhina karqan. Chayhinam waqaspa putikuspa wiñay waqyachkarqan ‘hatun ninam rupachiwachkan; huchayraykum wañusaq’ ñispa. ‘Don Diegoraykum animayta chinkachisaq’ ñispam tutayaq wasipi puñuna sawapi sirirayasqa tiyachkarqan mana intip kanchariynin yaykumunanta munaspa. Huk punchawri espejota mañarqan, punkuta kichariptiyqa aslla intip kanchariyninmi wasip ukunman yaykumurqan. Espejopiri qawarikuspapachallam manchaymanta qaparirqan ‘Supayyasqani’ ñispa. Ñawpaq kaq sumaq uyanmi punkisqa karqan. Mana ñam kay wasipi tiyayta munarqanchu. Yana pachawan uyanta pakakuspari huchuylla yanallanwanmi Huchukmarkañiqman chiqaychakuspa ripurqan ‘millay uyayuq tukusqayqa don Diegop raykusqan; paypas huchayuqmi’ ñispa”.
Suni kullu rikchaqhina Rosap punkunpa ñawpaqninpi sayaykuspam don Diego upallaspa tiyarqan.
“Chay ñakasqa indioqa manam ñuqamanta ayqinqachu. !”

“Huk llaqtamasiykunas don Martinpa ayanta sacha-sacha ukupi tarirqanku. Indiop wakamuchananta harkayta munaptinsi Diospa awqankuna wañuchirqan.”
“Ñinku: ayanmanta miski asnaysi mutkichikurqan sachap wiqinpa qusñinhina, umanpa muyunpi llip-llipyaq quyllurmanta rurasqa karqan. Chayhinas ayanta tariyta atirqanku chay llipyaq kanchariy tutapaq sachamanta lluqsimuqta qawarispa.”
“Pich chika hawcha kanman chay santo waynata wañuchinanpaq?”
“Chaqay wakamuchaq machu payakunallam chayhinata rurayta atipanku; wiñay misaman rinku huchallanta pakananpaq cristianohina kawsaq tukuqku! Paykuna-ari huchayuqmi!”
“Mana llaqtamasinchikqa chayta ruranmanchu. Tukuyninchik huk ayllu kanchik! Wañuq don Martínri wawqinchik karqan. Ñuqakama huiracochallach chayta ruranman. Kurakap churinmi wiñay rimachkarqan, don Diego huchapi kawsan warminta churintawan saqirispa Rosawan mancebasqa tiyananpaq. Chayta uyarispam don Diego ancha piñakuchkarqan. Chayraykuch don Diego kurakap churinta wañuchirqan.”
“Upallay. Imahinataq don Diego huiracocha kaspa chayri allin católico kaspa huk cristiano waynata wañuchinman?”
“Don Martín feninchikpaq martir tukurqan. Ichapas ñawpaqnin indio martir!”

“Allinta uyariychik, churikuna. Kay misata kunan rurachkani huk santo waynata yupaychanaypaq. Kay waynaqa tukuyniykichikpa riqsisqaykichikmi. Ichapas kay Perúpi iglesiap ñawpaq martir tukusqan kanman. Kay waynap wañusqanmi anchata putichiwanchik, ichaqa kusichiwanchikpas, ña musuq Santo Católica Iglesianchikpaq tukuptin. Manam iskay sunqu kaspa mana llakllasunqu kaspa wakin llaqtamasikunaman wiñay ‘amataq wakaykikunata muchaychu’ ñispa rimapayaspa kay rumisunqu qayqahina wakamuchaqkunata chiqnisapa tukuchikurqan. Chayraq wakamuchanapi takinta harkayta munaptinmi chaqay hawcha mana Diosman iñiqkunaqa tutayaqpi sacha-sacha ñanta purikuqta wañuchirqanku. Pakallaypi chayta rurarqanku ‘mana pipas rurasqanchikta taripanchu’ ñispa sipirqanku. Ñuqanchiktaq yachanchik pim huchayuq kasqata. Ama yupachunkuchu castigomanta qispichikunanpaq. Tukuyninchik kunanpunchaw kay iglesiapi tantanakunchik musuq santo martirpaq misata rurananchikpaq. Yayanqa qayllaypi sayaykuspa wiqisapa uyanta pakakun ama wakin runaman hatun putikuyninta rikuchinanpaq. Mamanri Cruzpa qayllanpi Virgenhina waqachkan mana huchayuq wawanta millay sunqu runap wañuchisqanta rikuspa. Yayan kay llaqtap kurakan kaptinmi churinqa llaqtamasinta amachayta munarqan animanta qispichinanpaq. Ichaqa chaqay hawcha Diospa awqankunataq kurakap churinta sipispa manam chinkarichirqanchu. Kunanmi ñuqanchikwan kaypi tiyan santo martir tukusqa sunqunchikpi wiñaypaq qiparinqa.”
Qunqayllamanta don Diego sayarispa utqa iglesiamanta lluqsirqan. Warmin, doña Catalinawan, qunqurikuspa tiyarqanku. Kurakapas sayarispa iglesiamanta lluqsirqan. Chaymantam allillamanta wakin llaqtamasikunapas lluqsirqanku. Don Diego kurakawanpas manam plazapi tiyarqanchu.
“Imaraykutaq don Diego iglesiamanta chika utqaspa lluqsirqan? Huchayuqchu? Payllataq sunqunpi yachan.”
“Ichapas putikuptin sunqunqa chinkarinayarqan.”
Wakin runakunaqa hahaha ñispa asipayarqanku.
“Don Diegop warminmi doña Catalinawan pinqakuqhina iglesiapi tiyanku.”
“Kurakamantari ‘wiqisapa uyanta pakakun ama wakin runaman hatun putikuyninta rikuchinanpaq’ ñisqanta uyarirqankichikchu? Yallinraqmi kusikun mana ña ‘ama chayta ruraychu; ama machaychu; ama naipesta chunkaychu!’ tukuy punchaw uyarispa.”
“Ñuqanchikpaqri aswan sasa kawsayninchik tukunqa martirninku kaptin! Musuq padre manam padre Valdezhinachu. Maypipas runanqa qawmiwawasunchik. Qasi-qasilla kay llaqtapi kawsachkarqanchik manaraq chay kurakap churin kutimuptin. Ñakasqa kachun!”
“Ama chaytaqa ñiychu! Ichapas Supaymi uyarisunkiman. Mana ñam kawsaptin ama ñakasunchu, yallinraqmi animanpa qasikayninpaq rezasun!”