Kusilluyuq sipas - II

“Yaw, Kusiñawpa, pascuanchikpaq ima hayka rurananchikqa ñam kamarisqa.

Aswa9
kanmi, aycha kanmi. Padre Valdezri hamunqachu manachu?
“Hamunqa-ari!”
“Imamantataq manaraq chayarqanchu? Qaya tutamanta misata rurananmi. Ñam tukuyqa kamarisqa!”
“Mana hamuptinqa qammi, Kusiñawpa, padrep rantiqninpi misata rurayta atinki! Ñam latinpi rezayta yachanki, sermontapas kunayta yachanki. Chiqanchu manachu? Misata rurankichu?”
“Allin kanman, Teófilo. Padrep pachanqa iglesiapi waqaychasqaykim. Manam misata
hankuchayta10
munaykuchu. Qayam pascuanchik!”
“Allitaqmi. Ñam misa rurayta yachani. Padre mana chayamuptinqa padrep pachanta pachallikuspa misata rurasaq, sermontapas kunasaq. Qaya tutamanta tukuyniykichik kay iglesiaman hamunkitaq! Mana pipas illanqachu!”
“Padre yachaspaqa ancha piñakunman. Anchatam manchakuni.”
“Amataq manchakuychu! Mana kaypi qawmiwa kaptinqa padre manam yachanmanchu.”
“Qaya misa puchukaptinmi ancha kusispa takisun tususun mana huk wakanchiktapas mana huk santonchiktapas qunqaspa. Sumaq pascua kanqa ñawpa pachapihina.”

“Kuyasqa wawqiyá, kuyasqa paniyá, kuyasqa churiykunayá, kanan punchaw tukuy kamaqninchik ruraqninchik espíritukunap mitanmi. Kay fiestankupi rezasun yanapayninta mañakuspa kay wata kusipi puchukananpaq. Ñuqari, wakcha indio, hatun espíritu santomanta graciata chaskirqani qamkunapaq misata ruranaypaq qamkunaman musuq yachachiyta kunaypaq. Ñawpa pacham huk pacha karqan. Kuyasqay wakaykuna yanapawarqanchik tamyachispa tarpusqanchikta puquchispa. Mana ña chaykunata aswata quspa mana llamata quwita arpapuspa huchaptinchikqa chay kuyasqanchik wakakuna piñakuspam runtuta qasata kachamurqan tarpusqanchikta waqllinanpaq. Chaymantari huiracochakuna chayamurqan llaqtanchikpa chakranchikpa apun tukuspa, padrenkunari ña wakanchikta atipaspa chaykunap rantiqninpi santonkunata churarqanku. Llaqtanchikqa ancha qisam, wasinchikri tukuy raqayyasqa. Ichaqa iglesianchikqa tukuy kay kitinchikpi iglesiamantapas sumaqninmi. Qipan kaq padrenchikqa chay yaqa tunisqa Diospa muchanawasita allichachiwarqanchik sumachiwarqanchik. Ñuqari padrep chinkaripusqanmanta payta yuyarispa sapa punchaw kay iglesiata pichani, musuq iskuwan pirqata pintachispa, musuq
uqsawan11
qatachispa. Ñawpa pachapitaq kay iglesiap pachanpi aylluypa apuskin tiyarqan huchuy tiyanapi waqaychasqa. Padre de Ávilam chayta rupachirqan. Quri
llanqillanta12
pakayta atirqani. Kay iglesiap altarnin ukunpim waqaychasqaymi. Huiracochakunam kay muchanawasita San Lorenzo sutinwan sutiyachirqan. Chay imagen altarpa qayllanpi kaqri San Lorenzota rikuchiwanchik. Ancha ñawpapachas San Lorenzoqa soldado karqan. Awqakunas San Lorenzota hapirqanku qillaymanta rurasqa kawitup sawanpi sirichirqanku, kawitup ukunpi ninata rawrachirqanku, chaymantari San Lorenzoqa kankaytukurqan. Rikuychiktaq, chay hawcha supaykuna soldadohina pachallikusqa, manachuch huiracochahina rikchankuman! Manachuch chay wakcha San Lorenzo sutiyuqpas indiohina rikchanman? Manachuch inkanchik kanman? Kananmi kay iglesiaqa San Lorenzop tiyanan, apuskiypas kaypi tiyan San Lorenzop yanan tukuspa. Uyarinaykichik: wakanchikqa cristiano santokunap atipasqan karqan, kananri chay atipaq sapay Diosqa kamaqninchikmi. Tukuy wakakunamanta hatunninmi. Ichaqa wakanchikqa manataq chinkarirqanchu. Kanankama kay llaqtapi chakranchikpi urqunchikpi mayunchikpi tiyan. Santunpa yanansi tukurqanku. Chayraykum kay pascuapi San Lorenzopaq takinchik, Diospaq tusunchik, ñawpa wakanchikpaqpas fiestata ruranchik!”

“Kusiñawpa!”
“Pim qaparichkan? Manachu rikuwanki Santa misa rurachkaqta?”
“Wamrakunam ñispa ñinku: padre Valdezqa ura pampapi rikurirqan! Ñanta purimuchkan; llaqtaman qayllaykuchkan; misata rurasqaykita yachaspas ancha piñarirqan; ñas qamta “carcelpi churaytukuchun!’ ñispa soldadowan hamuchkan.”
“Hamuchuntaq! Mana huchayuqmi kani, mana
kamayuqmi13
kani. Misata rurachkani Espíritu Santop
samachisqan14
”.


  1. aswa = aqa chicha
  2. hankuchay no asistir a una ceremonia religiosa indígena
  3. uqsa = ichu paja
  4. llanqi sandalia, ojota = usuta
  5. kama = hucha deuda, obligación > pecado, falta
  6. samachiy = samaykuy inspirar