Puriqmasipura - III

Machay ukupim kimsa tawa mestizohina rikchaq runakunaqa karqanku. Asmantari apunkuqa chayamurqan. Sunkasapa huiracochahina rikchaq hawcha ñawiyuq runam karqan.
“Pim kayqa?” ñispam tapurqan.
“Ñanpi purikuqtam tarirqayku. Chaniyuq pachawan pachallikusqa kaptinmi qapaq runap churin kaqta yupayku.”
“Manam. Qisa wakcham kani, mana qapaq runap churinchu kani!”
“Imañinkim? Wakcha kaspaqa manam chay chaniyuq pachata pachallikunkichu. Pim yayayki?”
“Manam yachanichu.”
“Manachu yachanki? Kay qara waskawanmi yuyarichisqayki. Ñiway, pim yayayki, maymantam hamunki?”
Hatunta qaparispam pumaranrakunap apunqa manchachirqan.
Hinaptinmi wamraqa ñawinta wichqarqan.
“Yayay Kuriñawpa, yanapaway!” ñispam qayarqan.
“Imañinkim? Pimantam rimanki?”
Nanaqta manchakuspam wamraqa upallarqan.
“Apuy, kay millwasapa wikuñata arpasun. Miski aycha kanqa!”
“Upallaychik, utiq

qayqa161
. Pim Kuriñawpa, ñiwaytaq. Manam imanasqaykichu.
Manam pipas
qisachasunkichu162
.”
Mana ñam hawcha simiwan rimachkarqanchu, yallinraq miski simiwantaq wamraman rimarqan.
“Yuriptiypachallas mamayqa ripurqan mayup manyanpi saqiriwaspa. Yaya Kuriñawpas tariwaspa kawsachiwarqan. Chiqan yayaymi mana riqsisqachu.”
“Imaraykumantam Kuriñawpa yayaykita saqirqanki?”
“Tukuy wamrakunam mestizo kaptiy ‘padrep churin kanki’ ñispa asipayawaqku.
‘Mana ña chay llaqtapi kawsasaqchu’ ñispam llaqtaymanta ripurqani.”
Pumaranrap apunqa upallarqan. Yuyaykuq sunquyuqhina rikcharqan.
“Kuriñawpatam riqsini. Wawqiy kaqhinam karqan. Chaytapas yachani, qamqa manam padrep churinchu kanki. Ñuqaqa chay padre karqani. Mamaykitari riqsirqani ‘confesakusaq’ ñispam iglesiaman hamuptin. Ñam chichu karqan. Ichapas yayaykiqa qapaq huiracochach karqan.”
Wamraqa utirayaspa pumaranrap apup rimasqanta uyarirqan. Imahinach chay runata iñinman?
“Padre kaspaqa imahinam pumaranrap apun tukunki?”
“Kuriñawpam ‘qam mana curapaq ñisqachu kanki’ ñispa unanchachiwarqan. Llaqtaykimanta lluqsispam hatun llaqtaman chiqacharqani. Llamkayta maskarqani. Manam pipas trabajachiyta munawarqanchu. Ñuqapas mana imatapas rurayta yacharqanichu. Sermón kunayllatam yacharqani. Mana ña padre kaptiyqa tukuy yachakusqayqa qasim, yanqam karqan. Yarqaymantam wañuchkarqani. Chayhinam
uskakuq163
tukurqani iglesiap yaykunanpi tantata mañakuspa. Allquwanmi kallpachiwaqku. Hatun llaqtapiri kay yanarunakunata wakin mestizokunatapas riqsirqani. Paykunawanmi hatun llaqtamanta ayqirqani pumaranra tukuspa. Chaymantam apunku tukurqani. Tukuy allinta yachakusqaytaqa ñam qunqarqani hawcha supayruna tukuspa. Kay ranra wayqupim purikuq runakuna mana qullqin quyta munaptinqa waykayku wañuchiyku. Chayhinari ñakasqa runam tukurqani. Kuriñawpa chayhina waykaq runa kasqayta yachaspaqa imahinach yupawanman?”
Pumaranrap apunqa upallarqan. Wamraqa waqanayaqta rikurqan. Chayta rikuspam wakin runakunaqa tunkirayarqanku.
“Apuy, manachu paytaqa sipisun? Imananaykutataq munanki?”
“Manam imatapas. Paywan wakilla sallqakama risaqmi paqta huk pumaranra waykayta munaspa wañuchinman. Mana ñataq qisakuyta munaspaqa chay chaniyuq pachaykita kaypi saqispam runahina pachallikunki.”
Wakin runakunataq manam “allitaqmi” ñirqankuchu.
“Qullqintari manachu qichusunchik?”
“Manam. Waqaychasaqmi. Pachanmi qamkunapaqqa kanqa. Rantikuychik qullqita chaskinaykipaq. Qamkunallapaqmi kanqa. Ñuqam mana imatapas munanichu.”
Wamramanri uyanta tikrachispam ñirqan:
“Kunan ñuqaykuwan aslla samakuy. Wiskacha yutu kankaqa kanmi. Ñuqaykuwan mikuytaq. Chaymantam urqup umankama risun. Samaykuy!”
“Imataq kayqa?” ñispam wakin runakunaqa paypura sipsikarqanku. “Achuch musuqmanta padre tukunman!”
Wamraqa pumaranrakunap apunpa sichpanpi sirirqan.
“Ichapas yayay kanman” ñispam yuyarqan.
Chawpipunchaw chayaptinmi machaymanta lluqsirqanku urqup umanman rinanku ñanta wichayrispa. Wamra indiohina pachallikusqa kaspam musuq puriqmasinwan purikurqan.
“Ichapas Kuriñawpaqa ñataq milagrota ruranman.”
Ancha unaytari upallayaspa purikurqanku. Chisiyaptinmi urqup umanmanqa chayarqanku. Pumaranrap apunpa amachasqan kaspam wamraqa wakin waykaqkunamantaqa mana imatapas mancharqanchu.


  1. qayqa bruto, bestia
  2. qisachay molestar
  3. uskakuq mendigo